Hengels, hengels en nog eens hengels (DEEL 2)
Zonder hengels geen sportvisserij. Geen wonder dus dat hengels een geliefd onderwerp van discussie vormen onder ons sportvissers. In deze serie over hengels, hengels en nog eens hengels zal ik mijn visie, mening en ervaringen delen. Daarbij is het belangrijk te weten dat ik niet commercieel gebonden ben aan enig merk of fabrikant. Ik geef mijn persoonlijke mening en praat niemand na. Uiteraard staat het iedereen vrij om er een andere mening op na te houden;)
In DEEL 1 heb ik de 3 belangrijkste eigenschappen van een blank besproken; het materiaal waar de blank van gemaakt is, de wanddikte en de tapering.
Als je verder bedenkt dat je blanks daarnaast nog in heel veel verschillende lengten kunt maken en in heel veel verschillen gewichtsklassen (van een ultralichte spinhengel tot zware big-game hengel) dan is het dus mogelijk om tienduizenden typen hengels te produceren die qua eigenschappen allemaal van elkaar verschillen. Geen wonder dus dat het vaak zo lastig kiezen is.
Hoe moet een hengel buigen en wat is de beste actie?
Er is in het verleden al veel over gediscussieerd over hoe een hengel zou moeten buigen. Ik ga me met dit onderwerp dan ook een beetje op glad ijs bewegen. Toch zal ik (op het gevaar af verguisd te worden door z.g. experts) mijn mening hierover geven. Het gaat misschien wel een beetje een droog en technisch verhaal worden al zal ik mijn best doen de zaken zo overzichtelijk mogelijk te houden.
Actie of buiging?
De buiging van een hengel wordt vaak aangeduid met het begrip actie. Dit is echter een bijzonder verwarrend begrip. Want de ene fabrikant gebruikt dit om aan te geven hoe een hengel buigt (topactie/parabolische actie) terwijl een andere hengelfabrikant deze term met name gebruikt om de snelheid van de hengel aan te duiden. En alhoewel er wel een verband is tussen deze twee eigenschappen zijn het eigenlijk heel verschillende dingen. Om het niet moeilijker te maken als het al is bedoel ik met actie in dit artikel hoe een hengel buigt. Dit is theoretisch weliswaar niet correct maar inmiddels wel behoorlijk ingeburgerd.
parabolische actie of progressieve buiging?
Wat is de beste actie/buiging?
Zoals in deel 1 beschreven kan een buiging variëren van volledig parabolisch (parabolische actie) tot een buiging alleen in de top (topactie). Volgens sommigen was de enige juiste actie de parabolische actie. De grootste prediker van deze theorie was wijlen Jan Schreiner. Hij noemde deze parabolische actie overigens “progressieve buiging” (wat eigenlijk een betere omschrijving is). Schreiner had een uitgesproken afkeer van hengels met topactie en schreef boeken vol over waarom een hengel altijd een parabolische actie moest hebben.
Ik heb veel ervaring met zowel hengels met een parabolische actie, als met hengels met topactie. En met heel veel tussenvarianten. En ik ben van mening dat één en ander veel genuanceerder in elkaar steekt als dat Scheiner en zijn volgelingen beweerden.
Kun je aan de omschrijving van de fabrikant zien hoe de hengel buigt?
Zoals er geen standaard bestaat in de aanduiding van materialen waar hengels van gemaakt worden, zo bestaat er helaas ook geen eenduidige aanduiding als het gaat om hoe een hengel buigt. Wat zou het mooi zijn als je dit aan de omschrijving van de hengel al zou kunnen aflezen. Helaas. Veel fabrikanten vermelden behalve het werpgewicht helemaal niets over hoe de hengel buigt. Sommige fabrikanten duiden hun hengels zoals gezegd aan met het begrip “action”. Bijvoorbeeld Slow Action , Medium Action, Fast action of X-Fast action. In principe zegt dit echter meer iets over hoe snel een hengel is en niet over hoe deze buigt, alhoewel er wel een verband is tussen de snelheid van een hengel en de manier waarop deze buigt. Hoe parabolischer hoe trager. Hoe meer topactie, hoe sneller. Alhoewel voor de snelheid ook het gebruikte materiaal ene grote rol speelt. Hoe stugger de carbonsoort, hoe sneller de hengel. Is het nog te volgen?;)
De snelheid van een hengel
De snelheid van de hengel zou je kunnen omschrijven als de tijd die nodig is om een gebogen hengel weer te laten terugveren. Je kunt dit zelf goed voelen door “droog” met de hengel te zwiepen. Een snelle (stijve) hengel zal bij het zwiepen nauwelijks buigen terwijl een trage hengel dit wel doet. Een trage hengel zal veel meer “nazwiepen”.
Goed, met het begrip actie wordt dus de ene keer de snelheid van de hengel bedoeld, en de andere keer is het een begrip om aan te duiden hoe een hengel buigt. Maar om het nog ingewikkelder te maken zijn er ook nog fabrikanten die het begrip actie gebruiken om de gewichtklasse (werpgewicht) aan te duiden. Bijvoorbeeld een Light Action voor hengel met en werpgewicht van 20 gram, Medium Action voor een werpgewicht van 50 gram, Heavy Action voor 80 gram enz, enz. Aan de door de fabrikant opgegeven aanduiding van het begrip actie heb je dus niet zoveel. Als je wilt weten hoe een hengel buigt zul je deze dus zelf moeten testen, er zit niet anders op.
karperhengel met semi-parabolische actie. Let op de “reserve” in het achterdeel
Welke actie (buiging) is het meest geschikt?
We hadden het dus over hoe een hengel het beste kan buigen. Ik noem dit in dit artikel zoals gezegd de actie van hengel. Welke actie het meest geschikt is hangt af van wat je met de hengel wilt doen. Om slechts één type actie (of buiging) als “de beste” te typeren zoals o.a. Schreiner deed vind ik te kort door de bocht. Extreme topactie, 100% parabolische actie en alle tussenvormen bieden voordelen en nadelen. Het hangt er dus maar net vanaf wat je ermee wilt gaat doen. En daarnaast spelen ook nog je persoonlijke smaak en voorkeur een rol. Het is dan ook moeilijk om aan te geven wat nou precies het beste is. Bovendien wat is “het beste”? Om toch handvatten te geven zal ik van de verschillende varianten de voor, – en nadelen beschrijven. Daarbij beschrijf ik vooral de twee uitersten, de parabolische actie en de topactie. De tussenvormen zijn in zowel de voordelen als de nadelen meer gematigd.
Voor en nadelen van een parabolische actie (progressieve buiging) en topactie op een rij.
De manier waarop een hengel buigt (de actie) heeft invloed op een aantal eigenschappen die voor ons sportvissers van belang zijn:
• Werpeigenschappen
• De flexibiliteit t.a.v. werpgewichten
• Gevoeligheid van de hengel
• De balans van de hengel
• Demping en drileigenschappen
extreme topactie
Werpeigenschappen
Hengels met een parabolische actie zijn in zijn algemeenheid trager (minder snel). Daardoor zijn ze beter geschikt voor kwetsbare en zachte aassoorten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het werpen met zacht aas. Zoals bijvoorbeeld bij snoekbaarshengels bedoeld voor het vissen met een visje (pen, sleepie etc.). Tragere (slappere, minder strakke) hengels werpen echter ook minder ver en minder precies.
Hengels met een topactie (hengels met een steile tapering dus) zijn over het algemeen razendsnel. Dergelijke hengels werpen verder en nauwkeuriger. Dit komt omdat ze sneller terugveren tijdens de worp waardoor er meer snelheid wordt ontwikkeld. Hengels die voornamelijk zijn bedoeld om ver mee te werpen (bijvoorbeeld casting hengels) hebben dan ook altijd een stevige topactie. In situaties waarbij ver en nauwkeurig werpen gewenst is zijn hengels met topactie dus in het voordeel. Als het alleen om werpen gaat wint de topactie het van de parabolische actie.
Hengels met topactie zijn flexibeler
Flexibiliteit t.a.v. werpgewicht
Elke hengel werpt en vist het beste met 1 bepaald gewicht. Stel dat van een bepaald type hengel het werpgewicht 50 gram is. Met 50 gram gooi je dan dus het verst. Betekent dit dan dat je niet met 40 of 60 gram kan werpen? Natuurlijk wel. Ook dat zal prima gaan al zal de afstand bij deze gewichten net iets minder ver zijn. Ga je echter met 20 of 80 gram aan de slag dan zal het ineens heel hard achteruit gaan. Elk hengel heeft een bepaald “bereik” waarmee nog prettig kan worden gevist en geworpen.
Dit bereik is groter bij hengels met een (semi)topactie en kleiner bij hengels met een zuiver parabolische actie. Omdat hengels met topactie eigenlijk hengels zijn met een zachte top en een harde onderkant kunnen zowel gewichten die eigenlijk iets te zwaar zijn als gewichten die eigenlijk iets te licht zijn nog redelijk goed worden geworpen. In het eerste geval is de harde onderkant nog veerkrachtig genoeg om het (te) zware gewicht voldoende snelheid mee te geven. En in het 2e geval veert de flexibele top nog voldoende door op het eigenlijk te lichte gewicht om het aas nog goed te kunnen wegzetten.
Hetzelfde verhaal gaat ook een beetje op als het gaat om het binnenvissen van verschillende soorten kunstaas. Sommige soorten ‘trekken” heel hard aan de hengel tijdens het binnenvissen (bijvoorbeeld grote bucktail spinners) terwijl andere (bijvoorbeeld shads) nauwelijks weerstand geven.
Hengels met een (gematigde) topactie zijn dus flexibeler als het gaat om het werpen en binnenvissen van verschillende gewichten en aassoorten. In dat opzicht wint topactie het dus van parabolische actie.
Gevoeligheid
Bij sommige visserijen, bijvoorbeeld de kunstaasvisserij (spinnen, verticalen, jerkbaiten, plugvissen etc.) vis je op het gevoel. Je hengel moet dus de aanbeet doorgeven aan de visser zodat deze daarop kan reageren. Hoe beter een hengel in staat is dit te doen, hoe beter je hierop kan reageren. Maar niet alleen de aanbeet moet je goed voelen, ook moet je kunnen voelen of bijvoorbeeld de shad de bodem raakt, je spinnerblad goed draait, of je vuil heb gepakt enz. enz.
De gevoeligheid van een hengel wordt bepaald door 2 factoren:
1. De materiaalsoort
2. De manier waarop de hengel buigt (de actie)
Stel je de volgende situatie eens voor. We nemen een stalen pijp van een meter deze geef ik jou in je handen met het verzoek deze stevig vast te houden. Vervolgens pak ik een hamer en geef aan het uiteinde van de stalen pijp een stevige tik. Denk je dat je dit goed voelt? Ik weet het wel zeker… Vervolgens geef ik je een andere pijp van een meter lang. Deze is gemaakt van rubber i.p.v. staal. Wederom geef ik met de hamer een klap op het uiteinde. Denk je dat je dit ook voelt? Vermoedelijk wel maar het effect zal niet te verglijken zijn met de klap op de stalen buis. Het rubber absorbeert n.l. een groot deel van de kracht. Want rubber is flexibeler als staal.
Zo is het ook een beetje met hengels. Zoals gezegd bepaald de materiaalsoort als eerste de gevoeligheid. Vergelijk in dit kader het staal maar met carbon en het glasvezel met rubber. Een strakke (carbon)hengel is dus gevoeliger dan een (zachte) glasvezelhengel. Maar ook de actie/buiging van een hengel bepaalt de gevoeligheid. Hengels met een parabolische actie of progressieve buiging “absorberen” de kracht van een aanbeet over hun volle lengte. Hengels met, even als voorbeeld, een extreme topactie absorberen deze kracht slechts over een kleiner deel van hun lengte. Hengels met topactie zijn dan ook gevoeliger als hengels die volledig buigen. Alhoewel je de verschillen ook weer niet moet overdrijven natuurlijk. Maar ook als het gaat om de gevoeligheid van de hengel wint “topactie” het dus van “parabolische actie”.
Hengels met topactie liggen fijn in balans
Balans van de hengel
Nog een vergelijkingsvoorbeeld. Je hebt 2 hengels die allebei een werpgewicht hebben van 50 gram. De ene hengel buigt al heel snel tot in het handvat (parabolische actie), terwijl de andere voornamelijk in de top buigt (topactie). Omdat beide hengels hetzelfde werpgewicht (moeten) hebben, zal de hengel met de topactie in vergelijking met de hengel met de parabolische actie een dunnere top hebben. En een dikkere achterkant. De top is slapper, maar de achterkant is harder/stugger waardoor in zijn totaliteit de hengel weer hetzelfde werpgewicht heeft. Hierdoor heeft de hengel met de topactie meer gewicht (van de blank) aan de achterkant en de hengel met de parabolische actie meer gewicht in de top. Het gewicht van de blank is dus anders verdeeld. Om die reden is de balans bij hengels met topactie prettiger. Ze voelen lichter aan. Iets wat vooral prettig kan zijn bij hengels die je de hele dag in je handen hebt zoals bijvoorbeeld hengels voor het vissen met kunstaas. Als het gaat om de balans van een hengel wint topactie het dus (alweer) van de parabolische actie.
Qua demping wint de parabolische actie het van topactie
Drillen en demping
Bij het drillen van een vis vangt de hengel de klappen op van een vechtende vis. De hengel absorbeert dus de rukken en schokken. Dit is een heel belangrijke eigenschap van elke hengel. Het vermogen van een hengel om de schokken en rukken van een vechtende vis te absorberen noemen we de demping van de hengel. Hoe langer de hengel, hoe meer demping deze heeft. Demping zorgt er ook voor dat de vis zich op de weerstand van de buigende hengel moe zwemt. Hoe meer demping, hoe rustiger en beheerster de dril verloopt. De hengel doet het werk en vangt de klappen op. Bij hengels met veel demping is, in ieder geval in theorie, de kans op losschieten iets kleiner omdat de rukken minder abrupt zijn. Beter gedempt worden dus.
Bij een hengel die volledig buigt (parabolische actie) vangt de gehele lengte van de hengel de klappen op. Bij een hengel met topactie is dit gedeelte kleiner. Drillen met hengels met een parabolische actie is daarom eenvoudiger als bij hengels met topactie. Het drillen van een vis met een hengel met een heel sterke topactie verloopt veel schokkeriger en onrustiger. Zenuwachtiger, zo zou je het ook kunnen omschrijven. Als het gaat om het drillen van een vis wint een hengel met parabolische actie het dus van een hengel met topactie. Komt bij dat veel vissers het een prachtig gezicht vinden als een hengel tot in het handvat buigt. Ook ik vind dat een mooi gezicht moet ik zeggen, al is het voor mij geen doel op zich.
Samenvatting van de effecten van de actie op de eigenschappen van de hengel
Samenvattend hebben hengels met een topactie dus voordelen als het gaat om de werpeigenschappen, de flexibiliteit, de gevoeligheid en de balans van de hengel. Hengels met een parabolische actie winnen het echter als het gaat om de drileigenschappen en het visuele aspect ervan. Als is dit laatste een subjectief argument.
Nu we weten wat de verschillen zijn, kunnen we ook iets roepen over welk type hengelactie dan misschien het meeste geschikt is voor welke type visserij. Hiervan zal ik in DEEL 3 een overzicht geven.
Michel Rijnberg
bedankt voor deze twee artikelen en de heldere uitleg
Super duidelijk verhaal, was al een poosje op zoek naar deze uitleg. Ik heb het vissen na jaren weer opgepakt en heb het idee dat het hele internet grotendeels vol staat met marketingorganisatie. Of ik kan weet nog niet waarop ik moet zoeken ;)
Bedankt!
Gerben heeft het totaal bij het juiste eind v.w.b. gevoeligheid parabolisch vs topactie.
Voor de schrijver van het artikel: iets is niet beter als, maar DAN iets anders. Sorry, maar dit vind ik erg storend in het verhaal.
Tegen mensen die over het laatste denken ‘ppfff, wat een muggezifterij…..’ zeg ik: Het is muggeNzifterij ;)
Groeten,
Hans
Beste Michel,
Erg interessante discussie hier… Blanks en hengelbouw blijven uiteindelijk toch wel een technisch gebeuren waar naar lijn bescheiden mening te weinig over wordt nagedacht.
Mag ik je idee tegenspreken dat het aantal (en eigenlijk vooral het type) ogen de actie/buiging van een hengel niet zou beïnvloeden?
Ik volg Uncle larry wat dit betreft ?
https://m.youtube.com/watch?v=uWYOqlD4mRo
Grtz,
Jeroen
Hoi Michel, bedankt voor je antwoord. We laten het maar zoals het is. Nog een compliment voor je uitleg over de werphengels.
vriendelijke groeten Fred
Hoi Fred, van vaste hengels heb ik geen verstand en elastaan ken ik ook niet. Kan je hier dus niet mee helpen, sorry!
Hallo, ik sta op het punt om een nw. vaste hengel aan te schaffen. Nu zie ik steeds meer hengels die gemaakt zijn van/uit elastaan. Is dit materiaal te vergelijken met carbon en heeft het ook de zelfde eigenschappen. In afwachting vriendelijke groeten. Fred Verstraete
Hoi Ben, mee eens, zeker op klassiek gebouwde (karper) hengels zie je soms gewoon teveel ogen. Dit omdat dit destijds een soort van dogma was. Zo veel als nodig maar zo min mogelijk is wat mij betreft het motto als het om het aantal ogen gaat. Alhoewel ik maar 5 ogen op een 12 voets karperhengel zoals je soms ziet ook niet zie zitten. De gulden middenweg opzoeken wat mij betreft. Met teveel ogen ligt de hengel niet meer fijn in balans ( of er moet een heeeeel lang handvat op zitten) en gaat de hengel idd zwabberen.
Hi Michel,
Mee eens maar je kunt met het aantal ogen wel een blank uit “balans” brengen, zo heb ik 2 oude shakespeare glass blanks ( wondercast ) om laten bouwen, echter door alleen andere ogen erop te zetten ( wondercast had dunne chromen ogen ) is de hengel vooral bij het werpen meer een dweil geworden, overigens bij een dril van een vis merk je er niets van en doordat de hengel redelijk “slap” is gooi je de aasvis er niet gauw af.
Hoi Jakob, bedankt voor je reactie.
Nee met het aantal ogen kun je niet de buiging van de hengel beïnvloeden. Ik heb dit eens getest door zeer weinig ogen (met plakband) te bevestigen en de buiging te vergelijken met een test met heel veel ogen. Ik dacht toen dat het ver naar achteren plaatsen van het eerste geleideoog (dus dicht bij het handvat) er wellicht voor zou zorgen dat de hengel sneller/meer in het achterdeel zou buigen, echter bleek dit niet het geval. De buiging word alleen bepaald door de blank, het aantal ogen heeft daar geen zichtbaar effect op.
vind het stuk heel mooi geschreven en duidelijk, maar heb een vraagje
kun je met de hoeveelheid ogen ook het parabolische effect beinvloeden.
ik zie hengels van 3 meter met 7 ogen maar soms ook met 10 ogen waaarvan de eerste 4 vrij kort op elkaar geplaatst zijn.
groetjes jakob
Hoi Frans, bedankt voor je reactie. Excuses voor mijn late antwoord maar ik was een paar dagen weg (vissen:))
Hmm, ik vind het eerlijk gezegd lastig om je vraag te beantwoorden maar zal het toch proberen. Ik denk dat dat theorie dat iemand met minder kracht (zoals bijvoorbeeld een ouder iemand) beter af is met een hengel met een parabolische actie wel klopt. Dergelijke hengels worden over een grotere lengte “geladen” waardoor, althans in theorie, de hengel iets meer het werk van de visser overneemt. Daar komt bij dat het hefboomeffect bij hengels met topactie groter is, wat ook meer kracht kost.
Zo heb ik op een strand in Namibië eens geworpen en gevist (op koperhaai) met 5 meter lange hengels met een extreme topactie. Die topactie was nodig om de zware gewichten te kunnen werpen maar ook om tijdens de dril de lijn “hoog” te kunnen houden. Het werpen en zeker ook het drillen viel niet mee. De enorme hefboom (combinatie van lange hengel en extreme topactie) kostte waanzinnig veel kracht.
Samengevat denk ik dat je theorie klopt alhoewel ik betwijfel of het verschil (bij hengels met een gelijke lengte en vermogen) goed merkbaar zal zijn. Iemand die wat minder kracht heeft is denk ik meer gebaat bij een iets kortere hengel. Dat deze iets minder ver werpen moet dan maar voor lief worden genomen.
Wat me verbaast dat nooit de mens meegenomen wordt. Een sterk en jong mens is veelal krachtiger en sneller in zijn bewegingen dan een ouder iemand. Vooral bij surfcasting dus het werpen op strand e.d.. Daar is afstand van groot belang. Ja, werptechniek en kracht bepalen heel veel maar ook de snelheid van beweging. Hoe ouder iemand wordt des te trager (ook krachtvermindering) vraagt verschillende soorten hengels. Denk dat een snelle topactie meer kracht en snelheid vraagt dan een parabolische actie. De stijfheid en snelheid van een topactie hoeft voor oudere werpers niet altijd gunstig te zijn. Klopt dit?.
Mooi verhaal ,en zeer duidelijke uitleg , hier heb ik heel veel aan , ben zelf na 25 jaar herintreder in de sportvisserij , ik ben benieuwd naar deel 3 , bedankt nogmaals voor de goede uitleg
Bwooohhhh, en dan zeg je dat ik moeilijk te overtuigen ben…
Een paar dingen wil ik toch nog kwijt. Natuurlijk kan het achterdeel niet versterken. Heb ik ook niet gezegd. Wat je bij topactie in de top verliest komt niet terug. Bij een topactie hengel verlies je meer in de top in vergelijking met een parabolic. Maar van wat er overblijft hou je meer over in het achterdeel. Bij een parabolic verlies je minder in de top en hou je dus meer over. Maar daarvan verlies je weer meer in het achterdeel. Just as simple is that.
Je laatste alinea, daarmee ben ik het helemaal eens. Een zachtere top kan niet gevoeliger zijn (bij een gelijkblijvend achterdeel, en daar gaat het in jouw voorbeeld over) dan een hardere top en in dat opzicht wordt er maar wat afgeleuterd in hengelsportland.
We gaan het er inderdaad nog wel een keer over hebben. Of weet je wat? Bezit jij een lange hengel (2,70 of 2,40) waarmee je fijn met 10 grams kopjes (shadvissen) kunt vissen en die een parabolische actie heeft? Gaan we samen een keer werpend vissen op de rivier en kijken waarmee je het meeste voelt (aanbeet, mosseltjes boedem etc.) Jouw parabolic of mijn topactie hengel. Deal?
Groet, Michel
PS deel 3 begin volgende week!
Hoi Michel,
Je bent moeilijk te overtuigen maar uit je reactie bespeur ik toch al een gelijkspelletje… gelukkig dat gaat de goede kant op! Zoals ik aangaf zijn de voorbeelden natuurlijk extreem maar het ging mij om de theorie en dat is eigenlijk gewoon simpele natuurkunde. Daarom zal ik je nog één keer proberen te overtuigen maar dan met een genuanceerdere uitleg. Ik pik daarvoor twee zaken op uit je verhaal: dat het vergelijk met twee hengels met hetzelfde (werp)gewicht moet gaan en de definitie van gevoeligheid.
Ten eerste twee vergelijkbare blanks. Ik denk dat we redelijk eenvoudig twee zeer goed vergelijkbare blanks kunnen maken: men neme een mal van, pak ‘m beet, 2 meter. Hierop rol je een 100% parabolische blank. Vervolgens rollen we op dezelfde mal een tweede blank waarbij uit het topdeel van bovengenoemde een grammetje carbon minder wordt gerold en dat grammetje rollen we erbij in het hand-deel. Hiermee wil ik aangeven dat je dan nagenoeg dezelfde hengels krijgt met exact hetzelfde gewicht én werpgewicht maar toch met een iets verschillende actie, al is dat echt minimaal! (maar dus wél vergelijkbaar met de wip uit het filmpje: schaaf van één kant wat af en plak het erbij op de andere kant). Wat mij betreft heb nu twee erg vergelijkbare blanks! Toch?
Ten tweede moeten we de term gevoeligheid even definiëren: gevoeligheid is de mate van kracht (of bewegingsenergie) die van lijn wordt overgebracht op de top van de hengel en je vervolgens kan voelen in je handen die de hengel vasthoudt. Deze zou je theoretisch kunnen meten d.m.v. het hefboomprincipe van de wip: leg de hengels op een opstaande rand, geef een ruk aan de de top en meet aan de andere kant de grammetjes/druk per mm2 aan de hand van de omhoog komende achterkant van de hengel.
OK, daar gaat ie nog een keer: als je deze twee hengels nu test volgens dat hefboomprincipe dan zal de parabolische hengel meer grammetjes/druk per mm2 op de schaal krijgen. Dit komt, nogmaals, omdat de overbrenging van de energie alleen zo volledig mogelijk kan worden doorgegeven als de blank over de gehele lengte dezelfde stijfheid bezit. (denk aan het wipfilmpje!). Ofwel: een gedeelte van de energie wordt geabsorbeerd in het voorste deel en verdwijnt!!! In de vierde alinea van je laatste reactie geef je dan ook de essentie weer van deze discussie: een stukje gevoeligheid verlies je in het topdeel! Alleen, en daar ga je de mist in, deze krijg je niet meer terug! dit stukje gevoeligheid is inderdaad echt geabsorbeerd, foetsie, verloren gegaan en wordt dus niet doorgegeven. Dat kan ook gewoon niet, een blank is namelijk geen ‘versterker’. Dus ook niet omdat de achterkant van je hengel harder is. Echt waar Michel, dit is echt zo! Je kunt dit principe thuis ook even testen (en blijf dan vooral denken aan het wipfilmpje): leg twee voor jouw vergelijkbare hengels voor de helft op tafel en geef een rukje aan de top. Kijk maar welke achterzijde zichtbaar hoger komt (en dus in theorie meer ‘druk uitoefent’ en dus gevoeliger is!). Deze theorie geldt natuurlijk voor elk werpgewicht, dus ook een 5 grammer. Een 5 grams parabolic is dan ook zeker geen ‘mission impossible’ want ze bestaan!
Bovenstaand verhaal heb ik natuurlijk niet alleen in theorie ondervonden (ik heb overigens niet eens natuurkunde gehad op school!). Je weet dat ik veel vis en door de loop van de jaren ook veel hengels in m’n handen heb gehad. Mijn visserij is zoals je weet vooral de snoekbaarsvisserij en de term gevoeligheid komt bij mij met name om de hoek kijken in het vertikalen, dus het ‘voelen’ van de bodem met een loodkopje: optikken van de bodem en weer neerzetten en de (liefst snoeiharde) aanbeten die doorkomen op zowel hand- als bijhengel. In de loop der jaren heb ik ook heel wat topactie-hengeltjes in handen en onder m’n kont gehad maar deze altijd snel weer aan de kant gezet, het ‘voelen’ komt gewoon veel vager door dan met goeie, strakke parabolische hengeltjes. Topactie is dan ook een overgewaaide trend uit de USA en Japan waar vooral werpend wordt gevist op (sea)bass. Hiervoor zijn deze hengeltjes voor ontwikkeld omdat je er inderdaad beter mee kunt werpen maar gevoelig in de zin zoals ik boven omschreef: nee!
Over de term gevoeligheid wil ik trouwens nog wel wat kwijt want de terminologie is volgens mij niet helemaal juist in hengelend Nederland. Je ziet in de handel veel hengels die verkocht worden met een ‘gevoelig’ topje. Deze term is eigenlijk helemaal fout! Dat moet natuurlijk een ‘slap’ of ‘beweeglijk’ topje zijn! De term gevoeligheid is hierbij dus meer een optisch verhaal denk ik. Het ‘zien’ van een topje wat beweegt wordt ons als gevoelig verkocht maar dat is eigenlijk kolder want ik voel het echt niet in m’n vingers! Om nog een laatste voorbeeld te geven: momenteel is de volgende hengel te koop in Nederland: de Savage Gear MP specialist Pro. Het is een 3 meter parabolische snoekbaars-penhengel die wordt verkocht met twee verschillende topjes: één normale om mee te pennen en één versneden top om te vissen ‘op de stoot’. De omgekeerde wereld: een versneden, slappe top om ‘op de stoot’ te vissen? Huh? Dus met een slappere top ga ik op het gevoel vissen? Ik weet wel waarom het is hoor… de slappe top is vergevingsgezind als je een aanbeet krijgt op ‘het sleepie’ met een bv. spiering zodat deze iets minder argwanend is en de spiering beter naar binnen kan werken. Toch verkoopt de handel deze top als ‘gevoelig’ maar dat is het in wezen niet want die ander top is uiteraard gevoeliger!
Genoeg nu Michel! We hebben het er nog wel eens over op de één of andere (hengelsport)beurs of op het water. En kom maar op met deel drie!
Groet Gerben
Hoi Gerben. Nogmaals dank voor je uitgebreide reactie incl. filmpje. Je redenering klopt zeker maar volgens mij maak je verkeerde vergelijkingen:
Om te vergelijken moeten we twee hengels (of twee wipwappen;))vergelijken met hetzelfde werpgewicht, anders gaat de vergelijking mank. In de voorbeelden die jij aangeeft, zowel die met de stalen/rubberen pijp, die met de wipwap als met de jerkbaitstok waar je de ene keer een hard topdeel en de andere keer een top van een wincklepicker inzet, is dat niet het geval.
Je stelt terecht dat de jerkbaitstok met winkle-picker-top natuurlijk veel minder gevoelig is. Echter kun je deze twee varianten niet met elkaar vergelijken omdat de jerkbaitstok met de harde top een veel hoger werpgewicht zal hebben. Daarmee zou je (als voorbeeld) bijvoorbeeld 100 gram prettig kunnen werpen en vissen terwijl de jerkbait met winkle picker top vermoedelijk nog maar 25 gram goed kan werpen en vissen. Volgens mij gaat daar je vergelijking dan ook scheef.
Bij 2 hengels met hetzelfde werpgewicht zal bij de topactie- variant de top inderdaad iets zachter zijn dan bij de parabolic. En daar verlies je dus iets gevoel. Daar staat echter tegenover dat de achterkant weer harder is. Daar win je het dus weer terug.
Als je het zo beredeneert zou je dus kunnen concluderen dat parabolic versus topactie eigenlijk niets uitmaakt als we het hebben over de gevoeligheid. Ik denk inderdaad, en op dat punt wil ik mijn eerdere stelling wel iets nuanceren, dat dit voor veel typen hengels het geval is. Vooral voor hengels met een werpgewicht vanaf pak’m beet 50 gram. Topactie verliest het in de top maar pakt het weer terug in de rest van de hengel, daar waar de parabolic het wint in de top maar weer verliest in de rest van de hengel. Stand onbeslist zou je kunnen zeggen.
Toch weet ik zeker dat er een categorie hengels is waarbij topactie het wint als het gaat om de gevoeligheid. En dat zijn de relatief lange hengels met een gering werpgewicht. Laten we als voorbeeld nemen een hengel van 2,70m met werpgewicht van 5 gram. Als je deze hengel een parabolische actie zou willen geven dan zou je, zelfs met een harde carbonsoort, een “dweiligere” hengel krijgen. Dat kan niet anders want de (geringe) hoeveelheid veerkracht die de hengel nodig heeft om dergelijke gewichtjes te werpen moet uit de volle lengte komen. Dat wordt dus een hengel met een heel geringe tapering (slow-taper).
Het alternatief is een hengel waarbij het kleine beetje benodigde veerkracht maar door een heel klein stukje hengel wordt gegeven, de top inderdaad. De bovenstaande vergelijking waarbij ik tot de conclusie kwam dat het bij de meeste hengels dus eigenlijk helemaal niet uitmaakt (zachte top/harde onderkant versus hardere top/zachte onderkant) gaat in dit geval toch niet op omdat het beetje veerkracht dat nodig is om lichte gewichtjes te kunnen werpen bij een topactie hengel minder groot is. Is eigenlijk een beetje tegenstrijdig en daarom zal ik het proberen te verduidelijken.
Probleem in deze discussie zit hem trouwens deels in het feit dat het werpgewicht lastig te bepalen is. Terwijl dat noodzakelijk is als je twee hengels (parabolic verus topactie) met elkaar wilt vergelijken. Ik schreef namelijk dat je wel moet uitgaan van 2 hengels met een zelfde werpgewicht . Dit is echter nauwelijks te meten. Je zou theoretisch het exacte werpgewicht kunnen afmeten aan het gewicht waarmee het verst wordt geworpen. Maar dat klopt volgens mij niet. Het gaat er volgens mij namelijk om met welk gewicht er het prettigst kan worden geworpen en gevist. En dat is veel lastiger meetbaar (want subjectiever).
Bij een parabolische hengel kun je nog wel vrij aardig het optimale werpgewicht bepalen. Het werpgewicht waarmee je het verst gooit zal bij een parabolic vermoedelijk ook het gewicht zijn waarmee je het prettigs werpt (ongeveer). Bij topactie- hengels is dit echter veel lastiger te bepalen. Sowieso hebben deze een veel groter bereik als het gaat om werpgewichten (van licht naar zwaar) in vergelijking met parabolics. Dit noemde ik dan ook één van de voordelen van topactie hengels. Een topactie hengel waarmee je de 5 gram uit ons voorbeeld nog steeds lekker kan werpen en vissen is eigenlijk een hengel met een hoger gemiddeld werpgewicht. Je zou dus kunnen zeggen dat de “vergelijkbare” 5 grams topactie hengel eigenlijk een zwaardere hengel (qua werpgewicht) is als de vergelijkbare 5 grams parabolic, ondanks dat je er nog steeds heel prettig 5 gram mee kunt werpen en vissen. En dat is er de reden van dat de 2,70 lange 5 grammer met topactie veel gevoeliger is als de 2,70 lange parabolische 5 grammer. Probeer maar eens een gevoelige parabolische hengel te bouwen die 5 gram lekker werpt en vist. Ik zeg dat dit welhaast een “mission impossible” is. Een gevoelige topactie hengel bouwen waarmee je nog lekker 5 gram kan vissen en werpen is echter heel goed mogelijk (ik heb er één).
De discussie en de materie blijft dus met name lastig omdat het werpvermogen tussen parabolic en topactie lastig te vergelijken en bepalen is. Bovendien is ook het begrip “gevoeligheid” moeilijk te definiëren. En vermoedelijk ontstaat daar ook een deel van de verschillen in de opvattingen tussen jou en mij. Ik hoop in ieder geval mijn visie te hebben verduidelijkt.
Met vriendelijke groet,
Michel Rijnberg
Hoi Gerben, bedankt voor je 2e reactie. Ik had je reactie door alle drukte (werken en vissen;)) even gemist, excuses. Ha, een flink stuk tekst en goed onderbouwd, daar hou ik van. Ik kom er deze week graag op terug!
Michel
Goed stuk, hieruit blijkt wel weer dat materiaaltips uit de bladen volstrekt gekleurd zijn en dat onafhankelijkheid ver te zoeken is.
Net als je stuk over molens en reels ademt dit stuk verstand van zaken. Ben benieuwd naar het vervolg.
Hoi Michel,
Voor wat betreft de balans kan ik met je meegaan. Als je puur een onafgewerkte blank in je handen neemt zal de parabolische eerder topzwaar zijn… ok mee eens!
De gevoeligheid, het is wel een dingetje hoor… Alweer leg je het perfect uit met de 10 meterhengels maar trek je volgens mij de verkeerde conclusie. Kijk even naar dit filmpje:
http://www.youtube.com/watch?v=l9OYEpC3GWI
De wip, van links naar rechts, heeft over de hele lengte dezelfde stijfheid, te vergelijken met een parabolische actie. De aanbeet is degene die neerkomt. Door de hefboomwerking en gelijke stijfheid over de hele lengte wordt de bewegingsenergie zodanig goed overgebracht naar de andere zijde dat de andere omhoog vliegt (=de voelbare aanbeet in onze gevoelige vingertjes!).
Nu komt het: stel je nu eens voor dat we één helft van die wip minder stijf maken (of flexibeler of slapper zoals je wilt). De wip is nu vergelijkbaar met een topactie-hengel. De vraag is nu: wat gebeurt er met de omhoog-gaande persoon wanneer de neerkomende persoon op het slappere gedeelte terecht komt? Het antwoord weet je natuurlijk al: deze gaat nog wel omhoog maar lang niet zo hard als wanneer de wip aan beide zijden even stijf is! De neerkomende bewegingsenergie wordt geabsorbeerd in de buigzamere kant en kan dus minder energie doorgeven naar de andere kant… de ‘aanbeet’ komt dus veel minder hard door… mooier kan ik het principe denk ik niet uitleggen!
Het is eigenlijk hetzelfde principe als de stalen pijp uit je verhaal, deze kun je namelijk vergelijken met de parabolische omdat deze over de hele lengte erg inflexibel is. Ook de rubberen pijp is in principe te vergelijken met parabolische actie omdat ze over de gehele lengte juist héél erg flexibel is. Echter – erg extreem gezien – is topactie dan half stalen pijp en half rubber pijp. Doe nu het trucje met de hamer nog maar eens en vertel me op welke pijp de klap harder doorkomt! Het hefboomprincipe wordt gewoon minder wanneer één kant slapper (minder stijf) is!
Nog effe een laatste voorbeeld: men neme twee dezelfde handdelen van een lekkere strakke jerkbaitpook. In de ene steken we een topdeel wat dezelfde stijfheid bezit waardoor de hengel een gelijke actie/stijfheid over de hele lengte krijgt. In het andere deel steek je een top van een wincklepicker (ja, wel eentje zodat de hengels hetzelfde (werp)gewicht behouden). Het is ook wat extreem maar het principe is hetzelfde. Een aanbeet komt uiteraard veel harder door op de de eerstgenoemde.
Gevoeligheid: ik zeg nog steeds: parabolisch!
Ik ben benieuwd naar je reactie Michel (en ben ook benieuwd naar de mening van anderen trouwens!) en zie uit naar deel 3!
GG
Hoi Gerben, bedankt voor je compliment en voor je puntjes van kritiek. Ik kan je voor een deel volgen maar ben het, maar dat zal je niet verbazen, niet helemaal met je eens;)
Eerst maar even over de balans. Je hebt helemaal gelijk als je zegt dat de uitvoering (dus zeg maar de afwerking van de blank) een grote rol speelt. Vooral de plaats van de reelhouder speelt een cruciale rol in deze. Toch kun je niet anders concluderen dan dat als je 2 blanks hebt die hetzelfde werpgewicht en dezelfde lengte hebben, de hengel met de topactie meer materiaal aan de achterkant heeft het minder materiaal in de top t.o.v. de blank met het vergelijkbare werpgewicht. Daardoor zal deze minder “topzwaar” aanvoelen. Als je beide blanks op dezelfde wijze en met dezelfde componenten afwerkt zal deze dus lichter aanvoelen. Zou je bij de hengel met de topactie de reelhouder veel verder naar de achterkant verplaatsen dan bij de hengel met de parabolische actie, dan kan het best zo zijn dat de topactie hengel toch minder fijn in balans ligt. Maar dat is natuurlijk geen eerlijk vergelijk.
T.a.v. van de gevoeligheid van de hengels zie ik het als volgt: de energie van de aanbeet komt beter door bij de visser naarmate deze minder wordt geabsorbeerd door de blank. Waar die energie wordt geabsorbeerd speelt geen rol. Stel dat ik 2 werphengels zou maken van elk 10 meter lang (even als voorbeeld). Daarbij buigt bij de één alleen de eerste meter van de top, het overige deel is 100% niet-flexibel. De andere hengel buigt over de volledige lengte. De energie van de aanbeet wordt in het eerste geval geabsorbeerd door de eerste meter. Als het stuk hengel achter dit gedeelte totaal hard en onbuigzaam is dan zal hier dus geen energie meer “verloren gaan. En zal de aanbeet goed gevoelt worden. En dan maakt het niet uit of het buigzame deel (daar waar de energie enigszins verloren gaat) op 9 meter afstand van mij plaats vind of (zoals in het geval van de hengel die over de volle 10 meter buigt) vlak bij het handvat. Bij de hengel die alleen in de top buigt zal, omdat de buiging helemaal aan het einde van de hengel plaats vindt, het effect van de aanbeet bovendien nog door de iets grotere hefboomwerking worden versterkt. Daarom schreef ik dat hengels met topactie iets gevoeliger zijn.
Maar zoals ik al schreef zijn de verschillen op dit punt erg klein. Daarom zette ik bij de eigenschap “gevoeligheid” de actie of buiging van de hengel ook op de 2e plaats, achter het materiaal waarvan de hengel is gemaakt. Zeker bij hengels met een wat hoger werpgewicht zullen de verschillen niet of nauwelijks voelbaar zijn. Toch zijn er uitzonderingen waarbij de verschillen wél goed merkbaar zijn. Dit is vooral het geval bij een lange hengel met een gering werpgewicht. Een voorbeeld hiervan is een wat langere dropshothengel. Ik kom daar in DEEL 3 echter nog op terug.
Tot zover mijn reactie op jouw reactie, waarvoor dank.
Michel
Michel, HJ, complimenten! Goed stuk, goeie foto’s ook en helder uitgelegd maar op een paar punten moet ik jullie toch even lastigvallen cq. tegenspreken… met name over de gevoeligheid van een hengel. Goed uitgelegd met die stalen pijp etc. De parabolische hengel absorbeert een aanbeet over de gehele lengte, een hengel met topactie absorbeert over een klein gedeelte. Hierin zit ‘m de kneep… de energie van een aanbeet op een hengel met topactie wordt geabsorbeert in een kort stuk en ‘verdwijnt’ dus als het ware in dat gedeelte wat buigt (waar de energie dus als het ware wordt opgevangen), doorgaans in het voorste éénderde deel van de hengel. Die energie komt dus minder door naar achter in het handvat, juist omdat deze vóórin de hengel is geabsorbeerd! Een hengel met topactie kan dus nooit gevoeliger zijn dan een parabolische omdat hier de energie over gehele lengte wordt geabsorbeerd wordt en dus beter ofwel ‘direct’ te voelen is in het handvat-gedeelte. Parabolische hengels zijn dus gevoeliger dan hengels met topactie! één puntje terug voor de parabolics wat mij betreft.
Ook de balans van de hengel vind ik wat discutabel en is natuurlijk ook erg persoonlijk. Zoals je aangeeft is de gewichtsverdeling van een blank steeds verschillend maar deze (dus de verdeling in actie) zit voor het overgrote deel van de hengels wél verdeeld over het gedeelte wat je vóór je handen hebt. Maw: De actie van je blank kun je niet zien of voelen als je een hengel ‘blind’ in je handen hebt gekregen. Verder spelen bijvoorbeeld balansgewichten en de uitvoering van materiaal rond het handvat een grote rol alsmede de lengte van het handvat-gedeelte. Hierbij kun je eigenlijk gewoon geen winnaar uitroepen. Ik zeg: een gelijkspelletje.
GG
Tóp actie dit Michel ;-)!
Allebei de delen over dit item zijn duidelijk met kennis van zaken geschreven. Het zou moeten verplichte literatuur zijn vooraleer iemand een hengel aanschaft. Heel veel sportvissers gaan nu van uit dat de fabrikanten wel zullen weten wat er goed moet zijn aan een hengel, naargelang de soort visserij. Maar in werkelijkheid blijken heel wat soorten hengels te koop, die helemaal niet geschikt zijn om het gene te volbrengen waarvoor ze worden verkocht. Dit gaat dan echt niet alleen over de goedkopere soorten/merken. Als ik op beurzen hengels “voel” dan vind ik soms zelfs voor een verrassende prijs wel iets degelijks. Natuurlijk zal de persoonlijke voorkeur altijd een grote rol blijven spelen, maar om een goede keuze te maken kan men toch het best met alles wat in deze artikelen staat rekening houden.
Zelden zo’n eenvoudige maar duidelijke uitleg gelezen. Ben benieuwd naar deel 3!